استبلایزرها به منظور تثبیت ولتاژ و حفاظت از تجهیزات الکتریکی در مقابل نوسانات ولتاژ شبکه برق استفاده می‌شوند. انواع استابلایزر رله‌ای و سروو موتوری از نظر ساختار و تکنولوژی با هم فرق دارند و عملکرد متفاوتی برای تثبیت ولتاژ دارند. در این مطلب ضمن معرفی کلی عملکرد استبلایزرهای رله‌ای و سروو موتوری، تفاوت این دو نوع استبلایزر را از جنبه‌های مختلف بررسی و مقایسه می‌کنیم.
برای آشنایی با تمام انواع استابلایزرها و عملکرد هرکدام، راهنمای خرید استابلایزر را مطالعه کنید.
بررسی کامل تفاوت استابلایزر رله ای و سروو موتوری
هدف کلی خرید و استفاده از استبلایزر، تثبیت ولتاژ ورودی به تجهیزات الکتریکی در یک بازه مشخص است. اما با توجه به تفاوت‌های ساختاری و عملکردی این دو نوع استابلایزر، هر کدام کاربردهای متفاوتی دارند. در این بخش به بررسی کامل تفاوت استابلایزر رله ای و سروو موتوری از جهات مختلف می‌پردازیم.
عملکرد متفاوت استابلایزر رله‌ای و سروو موتوری
در استبلایزرها، اتوترانسفورمر یا اتوترانسفورماتور به عنوان یک قطعه اصلی محسوب می‌شود و یک هسته، سیم پیچ اولیه و سیم پیچ ثانویه دارد. هر نوع استبلایزر دامنه ولتاژ را با تغییر تعداد سیم پیچ‌های اولیه یا ثانویه، به نوعی تثبیت می‌کند. در ادامه به عملکرد متفاوت استابلایزر رله‌ای و سروو موتوری در تثبیت ولتاژ اشاره می‌کنیم.
عملکرد استابلایزر رله‌ای
در استابلایزر رله‌ای از ترانسفورماتور و رله برای تنظیم ولتاژ استفاده می‌کنند و به همین دلیل به این نوع استابلایزرها، رله‌ای می‌گویند. در صورت کاهش یا افزایش ولتاژ، جریان به صورت گسسته بین این رله‌ها جا به جا می‌شود و با کاهش یا افزایش میزان ولتاژ، آن را در محدوده مشخصی تثبیت می‌کنند.
عملکرد استابلایزر سروو موتوری
تنظیم ولتاژ خروجی در استابلایزر سروو موتوری، توسط سروو موتور انجام می‌شود. در استبلایزر سروو موتوری، یک برس یا براش کربن که بر روی سیم پیچ ثانویه اتوترانسفورمر حرکت می‌کند، برای تنظیم دامنه ولتاژ استفاده می‌شود. برد کنترل سیستم با استفاده از اطلاعات بازخوردی که از وضعیت ولتاژ دریافت می‌کند، سروو موتور را کنترل کرده و ولتاژ را به مقدار استاندارد تنظیم می‌کند.
توجه داشته باشید که دستگاه یو پی اس نیز دارای قابلیت تثبیت و تنظیم ولتاژ برای تجهیزات متصل به خروجی آن است. اما یو پی اس و استابلایزر تفاوت‌های عمده‌ای از نظر قابلیت‌ها و کاربردها دارند. همچنین از نظر نحوه تنظیم ولتاژ و میزان قدرت این دو دستگاه در تثبیت ولتاژ نیز با هم تفاوت‌های زیادی دارند.
در مطلب مقایسه یو پی اس و استابلایزر، عملکرد متفاوت این دو دستگاه را در یک ویدئوی جالب و کوتاه نشان داده‌ایم. همچنین به صورت متنی تفاوت‌های یو پی اس و استابلایزر را می‌توانید مطالعه کنید.
کاربردهای متفاوت استابلایزر رله ای و سروو موتوری
عموما از استابلایزرها برای مناطقی که در انتهای خطوط برق قرار دارند و یا مناطق صنعتی که معمولا با کمبود یا افزایش دائمی ولتاژ سر و کار دارند، استفاده می‌شود. ولی تکنولوژی متفاوتی که در ساخت انواع استابلایزر رله‌ای و سروو موتوری استفاده شده، باعث تفاوت در قابلیت‌ها و کاربرد این دو نوع استابلایزر می‌شود.
کاربردهای استابلایزر رله‌ای
قبل از خرید استابلایزر رله‌ای به این موضوع توجه داشته باشید که این استابلایزرها برای تجهیزاتی که به تغییرات ولتاژ کمتر از 10 ولت حساس هستند، مناسب نیستند. همچنین با توجه به ظرفیت‌های انواع استابلایزر رله‌ای، برای تجهیزات کم مصرف بیشتر کاربرد دارند. از طرفی در مواقعی که با کمبود منابع مالی مواجه هستید و امکان خرید استابلایزر سروو موتوری را ندارید، استابلایزرهای رله‌ای با قابلیت‌هایی که دارند، گزینه‌های مناسبی هستند.
کاربردهای استابلایزر سروو موتوری
کاربردهای استابلایزر سروو موتوری گسترده تر از انواع رله‌ای است. مخصوصا اینکه انواع استابلایزر رله‌ای اصولا از نوع تک فاز هستند و برای تجهیزات سه فاز کاربردی ندارند. اما انواع استابلایزر سروو موتوری برای تجهیزات پرمصرف در بخش‌های مختلف و تجههیزات متنوعی کاربرد دارند.
تفاوت استابلایزر سروو موتوری و رله ای از نظر مزایا و معایب
با توجه به تفاوت‌های ذکر شده در مورد انواع استابلایزر رله‌ای و سروو موتوری، استفاده از هر کدام از این استابلایزرها، مزایا و معایبی دارد.
مزایا و معایب استابلایزر رله‌ای
از مزایای عمده انواع استابلایزر رله ای می‌توان به مواردی از جمله قیمت مناسب، قابلیت تحمل جریان‌های لحظه‌ای بالا، سرعت سوئیچ و اصلاح ولتاژ نسبتا بالا و هزینه تعمیرات ارزان‌تر اشاره کرد.
از معایب استابلایزرهای رله‌ای، می‌توان به تغییر ولتاژ به صورت پله‌ای و گسسته و با پله‌های 10 تا 20 ولت، سر و صدای زیاد هنگام جابه‌جایی رله‌ها و محدودیت توان استبلایزرهای رله‌ای اشاره کرد. همچنین ممکن است دقت تنظیم ولتاژ در استبلایزرهای رله‌ای نسبتا کم باشد.
مزایا و معایب استابلایزر سروو موتوری
مزیت‌های اصلی انواع استابلایزر سروو موتوری شامل دقت بالا در تنظیم تغییرات ولتاژ، قابلیت اطمینان بالا، قابلیت تحمل جریان‌های لحظه‌ای بالا و سر و صدای کمتر از نوع رله ای است. واکنش استابلایزرهای سروو موتوری به تغییرات ولتاژ، نسبت به استبلایزرهای رله‌ای سریعتر است.
شاید اصلی‌ترین مورد در رابطه با استابلایزرهای سروو موتوری، فرسایش و استهلاک تدریجی برس کربن آن است. البته این برس به راحتی قابل تعوبض و جایگزینی است.
توجه داشته باشید که قیمت بیشتر استابلایزر سروو به نسبت انواع رله ای، به دلیل تکتولوژی بالاتر و قابلیت‌های بیشتر این دستگاه است.
استابلایزر سروو موتوری یا رله‌ای؟
لازم به ذکر است که هیچ کدام از انواع استابلایزرها برای نوسانات سریع ولتاژ با دیوریشن یا طول عمر کوتاه مناسب نیستند.
برای انتخاب بین استابلایزر سروو موتوری یا رله‌ای باید نیازهای خاص مکان و تجهیزات موردنظر و عواملی نظیر میزان حساسیت تجهیزات به دقت تنظیم ولتاژ، سرعت واکنش استابلایزر به تغییرات ولتاژ و محدودیت بودجه درنظر گرفته شود.
از طرفی تک فاز یا سه فاز بودن برق ورودی تجهیزات نیز در انتخاب نوع استابلایزر تاثیرگذار است. معمولا استابلایزرهای رله‌ای از نوع تک فاز و استابلایزرهای سروو موتوری هم از نوع تک فاز و هم از نوع سه فاز هستند.
در مطلب تفاوت استابلایزر تک فاز و سه فاز ، کاربردها و ویژگیهای متفاوت این دو نوع استابلایزر را مطالعه کنید.